Bà mẹ nào cũng biết sữa mẹ là thức ăn tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tuy nhiên, nhiều bà mẹ vì những lý do như căng thẳng, mệt mỏi, chế độ ăn uống chưa hợp lý hay dùng nhiều kháng sinh khi sinh mổ mà bị mất sữa, ít sữa. Vậy có nên dùng thuốc hoặc thảo dược lợi sữa.

Tạp Chí Chuyên đề Nhi Khoa (Mỹ) (The Pediatrics - Vol 132, Số 3, Tháng 9/ 2013) của nhóm nghiên cứu của bác sĩ Hari Cheryl Sach đã đưa ra câu trả lời chi tiết và cập nhật nhất về mối quan tâm này như sau:

"Thuốc lợi sữa và các hoạt chất kích sữa, thường được dùng để hỗ trợ tăng lượng sữa, đặc biệt ở các bà mẹ sinh non, hoặc giúp phát sinh khả năng tạo sữa (induce lactation), vd khi bà mẹ chưa mang thai lần nào, nhưng muốn có thể tạo sữa để nuôi con nuôi bằng sữa mẹ.

Tuy nhiên, chưa có đủ bằng chứng khoa học về tác dụng của các chất lợi sữa này, kể cả các loại thuốc như domperidome và metoclopramide, hay các phương pháp thảo dược.

Mặc dù đã từng có vài nghiên cứu chứng minh domperidone có tác dụng lợi sữa cho các bà mẹ có con sinh non, nhưng sữ dụng nó có an toàn cho bà mẹ hay không thì chưa được nghiên cứu và kết luận. FDA Mỹ đã ban hành khuyến cáo năm 2004 về việc sữ dụng domperidone ở bà mẹ cho con bú và thuốc này không được duyệt tại Mỹ, do đó, nếu nhãn thuốc này có được bán ở nước khác, thì cm cũng không nên dùng khi cho con bú.

Một số nghiên cứu quy mô nhỏ khác, công bố năm 1990, cho rằng metoclopramide giúp tăng nồng độ prolactin, cũng có nghĩa giúp mẹ sản xuất được nhiều sữa hơn, ở mẹ sinh non cũng như sinh đủ tuần. Tuy nhiên, những nghiên cứu tiếp sau đó lại không đưa ra được kết quả tương tự. Nồng độ thuốc metoclopramide trong sữa mẹ cũng tương tự như nồng độ trong máu người lớn. Cơ thể sơ sinh lưu giữ lượng thuốc này mà không thải ra được có thể tích tụ trong cơ thể và gây ngộ độc. Trong khi đó, bản thân thuốc metoclopramide có các phản ứng phụ như gây yếu cơ, trầm cảm, rối loạn hệ tiêu hoá.

Mặc dù một nghiên cứu thử nghiệm nhỏ (8 bà mẹ) cho rằng phương pháp hít oxitocin giúp tăng lượng sữa, nhưng một thử nghiệm khác (51 bà mẹ) thì lại không có được kết quả tương tự. Ống hít Oxytocin không còn thấy bày bán ở Mỹ.

Tương tự, mặc dù nhiều kinh nghiệm được lan truyền về tác dụng lợi sữa của loại thảo dược, như fenugreek (cỏ cà ri), tuy nhiên các nghiên cứu chính quy lại cũng không khẳng định được hiệu quả như được lan truyền. Các nghiên cứu đến thời điểm này đều chưa công nhận hiệu quả/ tác hại việc sữ dụng thường xuyên các sản phẩm thảo dược lợi sữa.

Việc sử dụng kéo dài fenugreek (cỏ cà ri) có thể cần giám sát tình trạng đông máu và nồng độ đường glucose trong máu. Vì những lý do này, các sản phẩm thảo dược nói trên phụ nữ cho con bú không nên sữ dụng các loại thảo dược này thường xuyên.

Mặc dù, các bà mẹ cho con bú sử dụng thường xuyên các sản phẩm thảo dược (đến 43% bà mẹ cho con bú trong một cuộc khảo sát năm 2004), vì cho rằng thảo dược là an toàn. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu và kết luận rõ ràng về độ an toàn và độ tin cậy của nhiều sản phẩm thảo dược này. Nhiều sản phẩm thảo dược chưa được nghiên cứu và chứng minh hiệu quả và tác dụng phụ.

Tóm lại, các loại thuốc/ thảo dược lợi sữa có vai trò rất nhỏ trong việc hỗ trợ cơ chế sản xuất sữa mẹ và cần được nghiên cứu đầy đủ về các tác động đối với bé. Các bà mẹ nuôi con bú nên tìm đến các chuyên gia sữa mẹ để được tư vấn và áp dụng các phương pháp không dùng dược liệu (kể cả thảo dược), ví dụ như đảm bảo cho bé bú đúng cách, massage, bú/ hút thường xuyên hơn, dùng mhs để tăng thời gian bơm hút và có được sự hỗ trợ tinh thần tối đa trong gia đình và cộng đồng."

Các mẹ xem các bài viết của Betibuti về cơ chế tạo sữa và các phương pháp: nuôi dưỡng sinh học (da-tiếp-da), khớp ngậm đúng, tư thế bú đúng masage kích sữa, kích sữa nhờ bú hút, nghĩ ngơi hợp lý, tinh thần vui vẻ... là những bước thực hành tối cần thiết, để đảm bảo mẹ luôn có sữa dồi dào cho con yêu, mà không cần sử dụng đến các loại thảo dược nào không rõ chất/ nguồn gốc, cách xử lý/ chế biến/ bảo quản, và không rõ các tác dụng phụ đối với mẹ và bé về lâu dài.

Chúc các mẹ hiểu rõ cơ chế tạo sữa và tối ưu được cơ chế này để tự tin nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ!